Franceschino Satta
A FIZA MEA ROSALBA
(Chin sa luche ’e su coro)
Cando su mese ’e maju
allughet montes, baddes e campuras
de delissias d’incantu,
sas frinas , chin manos de seda,
accasazan su bolu ’e sos puzones
in chelos biaittos.
Su nuscu ’e sos frores
illebiat s’ispiritu
semper disizosu
de nobellas d’ispantu.
Ma custos versos, fiza,
pintos
chin su pinzello ’e s’anima
non s’irbentian mai,
ca juchen
s’alidu d’unu babbu chi t’istimat.
Juchen alas d’amore, chi naschin,
chene tilla veruna,
in sos prados de s’infiniu.
Tue,
parma istimada,
mama soberana e bella,
poetessa delicata
de soberanos innos de cossolu,
crara
chei sa luche ’e su coro,
ses s’ispera innida
de su tempus benidore,
sempre pronta a ispargher
in sas agheras de s’ispiritu umanu
sonnios de bonidade.
Pro cussu, tue, o fiza,
in custu mundu inzertu para fronte,
e drinni s’ischiglia ’e s’anima
pro sorbere
sos tirrios maleittos
chi nos cheren lubare su coro.
Chin s’isettu chi cras, jaja dizzosa,
potas semenare labores d’amistade
ti dò, fiza ’e su coro,
tottu sas cosas bellas
chi fachen bellu e caru s’universu.
BABBU
Canta e preca
(A fuzu meu Paulu)
Canta e preca, fizu meu,
chi sas naccaras sun d’oro.
Canta, ajò, fizu t’adoro.
Cantu? L’ischit solu Deu(s).
Unu cantu armoniosu
prenu ’e durche melodia.
Unu cantu, ma chi siat
beneittu, prenu ’e gosu.
Unu cantu chin s’ispera
chi juchimus intro ’e coro.
Non ticch’andes, chi t’adoro:
ponzo fattu a sa chimera.
Sos impinnos d’una die
sicche bortan tottu in prantu.
Fizu meu in Campusantu…
Commo dego pesso a chie?!
Rosinzolu solitariu
chi cantabas notte e die,
fis sa pache , intende a mie,
commo tottu m’est contrariu.
Commo, fizu, cada cosa
mi si ponet de rucrades.
Sos amicos e-i sos frades
sun che “petalos” de rosa.
Unu pore sos amicos
chi t’han prantu a discossolu.
Canta! Ajo! Picca su bolu
tra sos pintos prus anticos.
Canta! Ajò, sa luche issoro
nos allughet sas ideas.
Custas penas sun sas meas
chi mi brusian mente e coro.
…custas penas, custu anneu…
custu cantu armoniosu.
Canta, fizu , fis dizzosu,
fis felize, coro meu.
Canta! Seca sa cadena
chin sas alas de s’ammentu.
Pone amore e sentimentu.
Canta, ajo! Da b’est sa bena.
Babbu
NOSTRA SENNORA ’E BALUBIRDE
In mesu a milli tuppas de mudrecu,
in su coro ’e sa terra
prus agreste ’e su mundu,
ricamada ’e irbottu
e de bellos montricos,
tue, o Nostra Sennora,
has sa dommitta ’e prata,
ube unu tempus, creatura ’e nudda,
sonniabo, tra lusingas
e toccheddos de coro,
disizos innossentes
e bolos d’alligria.
Mama istimada, Santa premurosa,
tue ch’ischis sas penas
chi mi forzican s’anima estasia,
dami sa forza, dami sos alentos
ch’illuminan sa bida.
No! Non cherjo cunzaos,
ne tancas, ne palattos,
ne benes de fiera ;
ma sa pache serena
sa chi nutrit s’ispiritu.
Custu ti pedo, o Santa. Dego intanto
pro tene hapo a collire
lizos e rosas d’oro. E t’ hapo a dare
s’alinu ’e milli canticos de gloria.
Dami, o mama ’e su coro, s’armonia,
chi pro birtude arcana
frorit che lizu in sinu
e bolat che profumu
in sos innidos prados de su chelu
e in sas miseras dommos de sa terra.
Franceschino Satta e Piero Marras
"Con rapide pennellate, Ella è riuscita a interpretare il fascino di un paesaggio che, nella sua agreste semplicità esprime una bellezza che riempie il cuore ed eleva lo spirito. E dalla visione della piccola chiesa " in mesu a milli tuppas de mudrecu" , la Sua anima ha preso l’ avvio per una contemplazione che Le ha dato la possibilità di aprire il Suo cuore a una preghiera, che è un vero canto di speranza e di fede.
E bisogna esserle riconoscenti perché rivelandoci il fondo della anima, costringe quanti leggono le Sue rime a partecipare ai suoi stessi sentimenti…
OTTORINO MARIA ALBERTI
"Noi e la poesia : incontro col poeta Franceschino Satta"
Budoni 1998.
CANTOS D’AMORE
Sonnios de gloria,
cursas d’ardimentu,
bolos in sas campuras de su chelu.
Cantos d’amore, liberos che bentu ;
jocos galanos,
boches de vittoria.
Prantos e risos
tottu ammesturaos
de risos e d’affranzos.
Chircos, bozzas d’istrazzu,
carreddos chin sas rodas d’ isperanzia.
Bardofulas de pinu,
chin tantu ’e cuccurenzia,
pintadas chin sos lapis de pizzinnu.
Tottu fit bellu tando,
tottu cantu, sa favula ei su beru.
Su frore ’e sa bontade,
frade ’e sa caridare,
fit s’alinu ’e sa bidda.
Sa pandera ’e s’amore,
che frama beneitta,
luchiat in tottube, e caentabat,
in mesu a tanta e bella cuntierra,
che lettera ’e banzelu,
sa zente poveretta ’e custa terra,
sas animas, sos santos de su chelu.
Franceschino Satta
"Il poeta nuorese Franceschino Satta in "Cantos d’amore" ancora una volta ricrea l’atmosfera magica e incantata della sua infanzia, vissuta in una Nuoro che non doveva essere molto diversa dai molti villaggi di contadini e di pastori della nostra isola; un’infanzia - nella quale "tottu fit bellu"- dei tempi memorabili durante i quali si realizzavano "sa bontade…sa caridade…s’amore". Un mondo così non è mai esistito,perciò appare evidente che Franceschino Satta prende a pretesto il ricordo della sua infanzia per descrivere il mondo come lui vorrebbe vederlo realizzarsi domani e, perché no ?, anche oggi stesso…
Tra i suoi meriti va segnalata l’ interessante operazione che compie sulla propria lingua materna, il nuorese : ne tempera i suoni più duri ed aspri, la fa divenire più dolce e scorrevole, avvicinandola notevolmente al lugudorese.
Salvatore Tola
LE POESIE DI MIO PADRE
A ME PIU’ CARE…
LIBERTADE
In atterube, in atteros padentes
su colore nigheddu fachet loa.
Inoche non b’hat locu
ca nd’hamus ja connottu s’istripile,
e tancamus a crae.
Commo in su chelu b’hamus
agheras cristallinas,
su sole craru, bellu, torra nettu.
E b’hamus in sos pittos de cad’ala,
nuraches de graniticas ideas
chin d’un’iscritta manna : libertade !
Libertade ’e amare, ch’errer bene,
de faveddare liberu e serenu,
de cantare sas dodas de sa zente
chenza usare sa pinna tinta ’e fele,
solu pro minettare
che comandante zeccu.
Semus chenzia presorju!
Non cherimus imperios!
Non nos obbrican prus a caminare
a sonu ’e pipiajolu
chin cuddu "passu" tostu, atterettau.
Zertu! b’hat zente mala peri commo,
e forzis prus de prima,
ca su tempus, ch’est sempre impressiu,
rucrat che lampu e lassat,
tra papores de furfaru e naccaras d’amore,
probremas ingrisaos
de milli pistichinzos.
E si commo b’han cosas mele fattas
las hamus acconzare
"democraticamente"
isparghende a su bentu
profumos d’amistade
e prendas de birtude,
chi sa luche s’e su coro,
e chi s’alentu
de su dirittu umanu.
TOCCHEDDOS DE CORO
Chin sos prus bellos versos ti ricamo
sos sentimentos limpidos d’incantu.
L’ ischis, colomba, l’ischis ; ischis cantu
t’hapo sempre amau e cantu t’amo.
Non cherjo, non pretendo, mancu bramo
chi tue, bella, m’ames cantu t’amo.
E ti pedo perdonu si su coro
no ischit faveddare chin affettu;
issu pro tene patit in segretu,
issu pro tene patit penas d’oro.
Ses su bene, ses s’unicu tesoro,
ses su tesoro, ses s’unicu affettu.
A ti l’ammentas cando in pzzinnia
bolabamus in artu, in sas istellas,
nandenos semper solu cosas bellas
in d’unu chelu tintu ’e fantasia
Su mundu fit arcana sinfonia
ca bi fis solu tue, tue ebbia.
Commo chi sos toccheddos de s’amore
sun prus craros, su coro est in turmentu.
S’ anima , prus de prima in patimentu,
timet s’attonzu, timet su dolore.
Bolat sempre in artu a cada bentu
su sentimentu candidu ’e s’amore.
SOS AMMENTOS DE S’AMORE
Solu e tristu in su dolore
gherro libido ’e s’anneu.
Si ti pesso, in coro meu
prango lacrimas d’amore.
Chin su bentu ti ricamo
su respiru ch’hapo in coro:
ti ricamo, bella , in oro,
sas paragulas chi bramo.
Ti do tottu, tottu cantu:
sos disizos, sos segretos,
sas promissas, sos affettos,
tottu, tottu iffustu ’e prantu.
Cando torrat su beranu
intro ’e nues passizeras,
ponzo fattu a sas chimeras,
a su risu prus galanu.
Sos ammentos de s’amore
sun ispinas e peleas.
Los abbrazzo. In manos meas
s’apposentet su dolore.
Deus meus, chi t’adoro
l’ischis.Nara ite t’impinno ?
Devotissimu mi sinno,
devotissimu t’ improro.
LUNA CARA ISTIMADA
Non b’imbezzas abberu,
luna cara istimada.
Sempre pizzinna e bella,
zirella,arta in su chelu.
Mi fis amica prima,
mi ses amica commo.
Prima chin sas promissas
commo chin s’isperanzia.
Chin tecus faveddabo
comente unu pizzinnu
faveddat chi sa mama.
Mi nabas cada cosa
che mastra zenerosa
ch’amat sas creaturas.
E dego t’ iscurtabo
parande sas oricras.
Paragulas amicas,
paragulas d’amore.
Chin sos ocros tancaos,
ischidu, ti pessabo
sonniande cosas raras…
Cabaddos chin sas alas,
musicas delicadas,
chicheras, alipintas e disizos
d’amore tottu intintos.
Ca fit beranu, o luna !
Su beranu s’e sa bida,
cando cada pizzinnu
credet in sa fortuna
e bolat in sos chelos biaittos
chin su cabaddu ’e canna
puntande sa frunzitta a sos isteddos.
Ma commo chi so’ bezzu
no isco ite pedire.
Camino abbellu abbellu,
annotto prus a terra, e solu ispero
de colare sos annos chi mi restan
rispettande su zustu
in brazzos d’unu mundu prus onestu.
MALUNEDDU CURUSTU
Maluneddu Curustu
sende ch’est riccu e sanu
e non li mancat nudda
est semper chin su murru.
Non ridet e non pippat,
non bibet, pessat solu
a contare dinare.
L’aggradit a macchighine
su lardu cottu a buddu.
Su fracu ’e sas bisteccas
li piccat a isturridos.
Ma s’irmulatta no!
Cussa li fachet bene:
li dat alentos, forza e milli brios.
Non cumbidat mancari
lu facan a zizios.
Cand’est de bonumore,
- cosa rara! -
accurziat su sisinu
a un’ispricheddu bezzu
e nat mirande s’umbra ’e sa muneda:
"Cuddu mi l’ispend’ oje, custu cras".
E camminat superbu, a passu lungu
-tantu chi paret sempre
medinde su terrinu-
pro cussumire in mancu sas iscarpas.
Sos pizzinnos chi l’ ischin
da’ innedda li jubilan :
"Maluneddu! Curustu! Caca suzzu!".
Issu rispondet prontu: "Caca merda!".
E si nd’affuttit de sa bida eterna
e de sos belos titulos chi dana
pro meritos distintos.
Erisero
mi nch’apposento lestru in dommo sua
e li naro chin boche pipiosa,
a posta a lu provare:
"Ischiu l’has? Su tale, amicu tuo,
paret ch’apat falliu. E nan chi peri
l’ hapan postu a s’ incantu
binzas e tancas, dommos e cunzaos
e tottu su chi tenet?!".
"Oh!", nat issu cuntentu e ride ride
"Cussu abberu no,no!non bi l’ischia!
Nara, contami tottu, amicu caru!".
E mutit sa muzere
alligru, a boche manna,
chi ch’arribat timende,
chin sa cara che tela
ca non b’est prus abesa
a l’ intender alligru, e li nat chin manera :
"Cumbida custu frade, Innorobona!
Bocali pane e casu,
satizedda, pressuttu
e tottu su chi b’hat,
ca est pessone bona
e ischit su chi narat".
Ma prima s’e micch’andare
mi nat gruspinde e a troddios che poleddu:
"Narali a cudd’amicu
che benzat cando cheret:
a didie e a denotte.
Ch’inoche b’hapo semper
carchi fune ’e avanzu,
e si li serbit peri mesu botte
de bella midichina ’e tilipirche
o de buccone ’e soriche.
E a cussa culibamba ’e sa muzere
li nas chi si che colet,
chissa mi fachet semper piachere.
Chi si fachet a bona
li do junchetta, ficu e gardu freu,
in "grande" cantidade,
sende chi non so prade.
Fermes de custa casta
fattos de cascasina ’e mariane,
chi fughin dae manos che ambidda
bi nd’hat in cada pratta,
in cada bichinau, in cada bidda:
una manu la juchen in buzzacca,
sempre a ficca fatta,
chin s’attera ti fachen :ciau!ciau!
Gianbattista Satta
A ZUBANNE BATTISTA
NINNA-NANNA
Pro tene, fizu, jaju hat imbentau
una cantone alligra, pilibrunda,
durche, bella che sole, caritunda
chei sa luna chi naschit in su chelu.
Est una cantonedda latte e mele,
de pilios tinta, tottu linos d’oro
chi juchet sos segretos de su coro
ei s’alinu caente ’e su beranu.
E de beranu juchet sas isperas
pro chi potas bertudes semenare.
E pro chi potas liberu pessare
juchet tottu sos benes de su coro.
Pro cussu ti regalo sas istellas,
su sole chin sa luna incantadora;
su mare tottu prenu ’e cosas bellas
ei sa terra cussorja ’e meravizas.
E non timas deddé, non timas mai:
dormi serenu, ti cherimus bene.
Su Redentore, bellu, in s’Ortobene
ti bizat chin su coro e chin sa manu.
No, non timas! Non timas mancu a mannu
cando sa sorte piccat male impreu:
s’ omine forte binchet su zudeu
ca l’assistit s’Ispirutu sovranu;
e chin alas de sole rucrat tulas
de labore, d’ olibas e d’ incantos ;
e chin s’azudu ’e Deus binchet tantos
palos d’amore e de bona fortuna.
Commo, dormi, columbu, ninna-nanna,
ca ses pizzinnu, depes crescher sanu;
dormi, tesoro, dormi, cras manzanu
jaju ti cantat unu duru-duru.
Cando ses mannu potas bentulare
mannucros in arjolas de recreu,
e potas narrer : « Eris, jaju meu,
m’hat regalau nuscos de bontade ».
Dormi, culumbu, dormi, sonnios d’oro !
Arcos de chelu, risos de cossolu
t’ accumpanzen serenos in su bolu
de s’innossente banzicu ’e su coro.
NON CHERIMUS LIMUSINAS
Cando fippo pzzinnu
fippo su re ’e su mundu.
Toccabo sos isteddos
bolande in chelos innidos.
Ma su tempus, chin grostas
de ghiddighia e d’astragu
m’hat prudicau s’anima.
Hapo gerrau abberu.E galu gai
isto a supuzu, irfoettande imbanu
irmustros d’unu tempus
galu a fracu ’e prozzeddos.
Commo so bezzu cantu a su nuraghe
chi b’hamus intro ’e bidda.
Ma sempre tribbulande.
E non cherjo limusinas
e ne lusingas frassas;
ma s’onestade bera, sa chi luchet
in su rispettu sacru ’e su traballu
de cad’ omine bonu,
chenza annottare casta o cuccumeddu
ne colore ’e camisa.
Tando peri su mundu ’e sos pizzinnos
chi commo ghemen d’ intimu iscuffortu
serenu hat a cantare,
tra suspiros d’amore
e toccheddos de coro…
SA POESIA EST ARTE PURA
Compare Antoni est sempre lassa e picca:
cussu est malu, cudd’atteru manzau.
L’ aggradin sas cantones a s’antica
chi troccheddan che pane carasau.
E chin su murru est camare Antonica,
sa sorre, su fradile, su connau.
Tottu paris non balen una zicca,
però cheren su versu arretrogau.
Issos ti nan: "Sa bera poesia
est cussa bella,pinta in rimas d’oro
chi ti dat gustos, lampos de recreu".
Ite bos hapo a narrer, Deus meus :
issa naschit galana intro ’e su coro,
chene loros, chin grande fantasia.
E semenat serena a cada bentu
lizos d’ amore, frores de cossolu.
Issa est sa luche ’e s’anima, est su bolu
chintu ’e labru e de tramas d’ ardimentu.
Cando in sa mala sorte su trumentu
t’ affocat in sos pojos d’ oriolu,
tand’issa, zertu, non ti lassat solu
ma t’ abbrazzat chin beru sentimentu.
Sa poesia est arte, est arte pura
chi non cheret zippone e ne chintorja
e ne pinnettos mannos de cultura.
Issa ti cantat peri in sa cussorja,
ma si ti mancat, caru , sa natura,
abbarras tottu bida iscorja iscorja.
SO RICCU
"Cuss’est poveru in terra!",
nat sa zente pro mene.
S’ irballat: eccomente!
Dego so riccu. Riccu! So poeta!
Inintro ’e coro juco
prus de milli aschisorjos
de marengos d’amore.
Cumprendo su limbazu ’e sos puzones,
sos nuscos delicaos
de sos bellos calabriches
ch’in beranu accasazan sa natura.
Sa frina , chi si basat
labores e funtanas , m’est amica.
Issa mi nat de cando
sas birghines galanas
ricamaban cantones
chin tramas d’ arcu ’e chelu.
Mi nat de cando, galu creatura ,
sa luna ingannadora,
m’affranzabat su coro ’e bonidade.
Mi faveddabat de gherras e de paches,
de juramentos fattos
e de tantas promissas non mantesas.
A s’iscusiu, sas tuppas de mudrecu,
mi cuffidan segretos
e minettas de focu.
Dego so riccu abberu. So poeta!
Comprendo sos misterios
de custu mundu arcanu
chi nos allatat s’anima,
tra sonnios e chimeras
e bolos d’ immortale fantasia.
E canto chin amore
sa fide chi mi brotat
intro ’ e benas de coro,
ei sos affettos beros d’ una mama
chi si nìnniat su fizu
marmuttandeli isperas
e durches alapinnas de cossolu.
Ite bos paret? Naze :non so riccu ?
DEUS ONNIPOTENTE
Dues, Deus, Deus meu,
t’amo, t’amo, t’amo tantu.
In sos chelos d’amarantu
bolan lacrimas d’anneu.
Tue solu, tue ebbia
ses s’amore, sa bontade ;
ses s’amicu, babbu e frade ;
ses su sole, s’armonia.
In sos arbores in frore,
in sas erbas de beranu
bio a tibe, soberanu
se su chelu, imperatore.
In su bolu ’e sos puzones
in su cantu ’e sas sirenes
bi ses tue, in sas amenas
dirches, limpidas cantones.
Cando murinu su chelu
tinghet s’anima ’e sa terra,
sos benenos de sa guerra
ferin finzas su banzelu.
Deus meu, cale idea,
cale brama m’hat ispintu
a ti facher custu pintu
in s’arcana limba mea?
Cale anticu piscadore
chin sas retes tintas d’oro
chirco sempre su tesoro
a costazu ’e su Sennore.
Babbu eternu, babbu bonu,
babbu ’e Crisos immortale,
se su bene universale,
de su mundu su padronu.
Ses su mere, su Sennore
c’ intro ’e coro amo continu;
ses s’ispiritu divinu
babbu e fizu Redentore.
PARAGULAS D’AMORE
Una rosa in su lentore,
in sas labras su disizu;
sos profumos d’unu lizu
sun paragulas d’amore.
Prenda ’e oro, prenda amada,
de su coro sa ricchesa
luche crara, ite bellesa
una bucca immaculada.
Cando s’ alinu ’e su frore
bolat artu in sas istellas,
tando inoche bolan bellas
sas paragulas d’amore.
Custu sole, una funtana,
sos disizos de su coro
ti regalo, ca t’adoro,
prenda istella soberana.
Cantu t’amo in su banzelu
juro a santos e Maria.
Ti do tottu: s’armonia,
sos isteddos de su chelu.
Firma! firmati, o tesoro;
non mi lasses solu, bella,
ca si morit cada istella,
mi si firmat custu coro.
A BABBU
Unu chercu robustu in su padente ;
una funtana ’e abba cristallina.
De bera razza sarda muntagnina;
in s’onestade un’omine balente.
Fit zustu e rispettosu. Fit comente
s’ aghera bella ’e custa cittadina.
Amante ’e sa birtude genuina
rispettosu ’e s’ eternu onnipotente.
Sos fastizos, sos males, sos anneos,
chin su coro e cust’anima difendo,
peris chin tottu cantos sos impreos.
Su chi pro bois, dego, commo intendo,
potan , pro mene , narrer fizos meos.
Atteru, caru babbu, non pretendo.
TOCCHEDDOS DE CORO
(a Missenta, muzere mea )
Chin sos prus bellos versos ti ricamo
sos sentimentos limpidos d’incantu.
L’ischis, columba, l’ischis; ischis canto
t’hapo semper amau e cantu t’amo.
Non cherjo, non pretendo, mancu bramu
chi tu, bella, m’ames cantu t’amo.
E ti pedo perdonu si su coro
no ischit faveddare chin affettu;
issu, pro tene, patit in segretu,
issu, pro tene, patit penas d’oro.
Se su bene, ses s’unicu tesoro,
ses su tesoro, ses s’unicu affettu.
A ti l’ammentas cando in pizzinnia
bolabamus in artu, in sas istellas,
nandenos semper solu cosas bellas
in d’unu chelu tintu ’e fantasia?
Su mundu fit arcana sinfonia:
ca bi fis solu tue, tue ebbia.
Commo chi sos toccheddos de s’amore
sun prus craros, su coro est in turmentu.
S’anima, prus de prima in patimentu,
timet s’attonzu, timet su dolore.
Bolat semper in artu a cada bentu
su sentimentu candidu ’e s’amore.
A Massimu
Sos ocros bellos in colore ’e mare
sa bucchichedda prena ’e simpatia
sos pilos de su babbu sa zenia
paren ispicas prontas a messare.
Sa mama l’incuminzat a cantare
chin sos muttos d’antica melodia.
Sos angheleddos de Santa Maria
pinnicos benin a lu laccheddare.
Su babbu si l’annotat incantau
e si lu passat mannu e birtudosu
chin nd’unu aneddu ’e oro, adduttorau.
Sa jahja che lu biet za isposu
chin sa prus bella e ricca ’e bichinau
in dondoletta, tottu corconosu.
A Luciana
Una rosa ’e beranu
tottu iffusta ’e lentore.
Ses s’istella ’e manzanu
su respiru ’e s’amore.
Chin sa luna, tesoro ,
ti ricamo in segretu
sas paragulas d’oro
sos profumos d’affettu.
E comino a pintare
chin sas abbas de mare
iscarpittas de lana
bistireddos de linu
una dommo galana
unu friscu zardinu.
Dormi, dormi Luciana.
Cando a manna su mundu
ziras tottu contenta
chin amore profundu
custu coro nd’ammenta.
Custu coro chi commo
pranghet, canta pro tene:
lizu bellu ’e sa dommo
frore caru ’e su bene.
De su coro sa frama,
dormi in brazzos de mama.
De sa mendula in frore
sa bellesa e s’amore.
Su corredo preparo
chin s’azudu divinu.
Sas bertudes t’imparo
chin s’affettu ’e su sinu.
Chin sas nues de chelu
ti preparu su belu.
Su bestire ’e isposa
chin profumos de rosa.
Cando mama diventas
si de mene t’ammentas
beni a dommo ,tesoro.
Fiza bella s’e su coro !
Nonno
(Franceschino Satta)
Un annu ’e oro
(A Rosaria)
Un’annu,un’annu intregu, un’annu ’e oro:
sos primos passos , risos dall’alligria.
In su mundu non b’hat mezus tesoro
chi bazat cantu balet custa cria.
Sa mama si l’istringhet a su coro,
su babbu nd’est fachende maladia.
S’aschisorju da l’han in dommo issoro:
sa ricchesa est sol’issa, est issa ebbia.
Dego, frore ’e beranu, bella amada,
ti dia cherrer bier chin su belu
de isposa, felize e onorada.
Pro cussu, lego semper su banzelu,
e li pedo a sa Santa Immaculada
chi ti lucat sa terra chin su chelu.
A NUGORO.
Pro Nugoro una bella cantonedda
iscrivo chin sas alas de su coro.
Una cantone durche, labras d’oro,
sinos d’amore, brunda, ocrinighedda.
Chi jucat sos profumos d’una rosa
e de su chelu "immensu" luche e brama:
bella che-i sos affettos d’una mama,
durche che-i sos sospiros d’una isposa.
Chi jucat de cust’isola galana
sos colores alligros de "Su Monte",
s’alinu friscu e sanu ’e s’orizonte
e de lusingas d’oro una funtana.
E chin sa luche ’e s’anima, cuntentu,
ti pinto sos segretos de su coro;
ti pinto, Nugoro cara,unu tesoro
in sas isferas de su firmamentu.
E chin s’ammentu arcanu ’e sas isperas
chi m’han postu su coro in tribbulìa,
ti dasso custa durche sinfonia
chin sas notas de milli gardaneras.
Si peri cras s’eternu Redentore
mi rizivit in sinos d’una tumba,
da’ ibe iscappo , bella , una culumba
chi ti benichet chin sinzeru amore.
SU MONTE ORTOBENE
In sos tempos colaos
"Su Monte" nugoresu,
de granitos superbu,
chin milli puntas lùchidas de sole,
si nabat « Ortovene »,
ca de benas fit riccu,
e riccu fit de chercos,
d’eliches seculares,
de suberjos, de rosas de mudrecu,
de sirbones e d’erbas profumadas.
Tando bi fin sas fadas
chin sa fardedda longa ei su curcuddu,
in "Sa conca", in "Borbore", in "Baju Pala",
ch’azudaban sos omines
a bocare s’iscrozza
e a facher carbone.Sas funtanas,
tra lidones e chessas,
cantaban a murmuttu
paris chin sos puzones
cantoneddas galanas.
Sa zente, affainada,
nd’intendiat serena
s’arcana melodia
chi nutriat su coro.
Su sirbone, aggroddau,
abbarrabat chiettu
e non moghiat foza.
In iberru, m’ammento,
cando sas camineras
fin bene ricamadas
chin su pinzellu tintu ’e ghiddighìa,
sos pizzinnos andaban a collire
sa lande pro sos porcos,
e fachian de tottu pro colare
ube b’est s’aschisorju, su tesoro,
prenu ’e marengos d’oro, in "Mamudine",
lestros, a manu tenta,
timende a si bortare
non li seret issìu su pantarma,
su pantarma ’e su re,
chin su cane famìu.
Tando "Su Monte" nostru
fit unu paradisu.
Commo l’han tottu lintu
chin limbas de catramu
e l’han peri iscombrau
chin costanas de làmia,
urilladas che bestire pedìu.
In artu, in s’atta, bellu, a cara a bidda,
b’hamus su "Redentore".
Ma su monte ub’est Issu, commo abberu
paret unu mannale uscrau a friscu.
Mancu santu Franziscu
c’est su santu balente,
e chi connoschet zente.
hat fattu su miràculu.
Alluttu che papiru,
a manzas che runzosu
sichit su monte nostru a fummiare.
S’amore chi unu tempus
bolabat in sas agheras galanas
chin alas de coffortu, non b’est prusu.
Commo rundat in terra
su male chin sas ungras de sa morte,
chi gruspit cada bonu sentimentu
frazicande s’affettu intro ’e su coro.
"Illustrazione di Moncelsi"
A TIBE O SARDIGNA
Tessere ti cheria in rimas d’oro
s’istima chi ti nutro, o terra amada.
Isula antica , agreste, iscossolada,
mantenes artu e sacru su decoro.
Prenda dechìa, nobile tesoro,
laccheddu d’un’istirpe isventurada.
Fizos tuos t’han semper venerada
dàndeti tottu: onore, anima e coro.
Pro tene, sero-sero ei su manzanu
milli funtanas cantan chin ardore
sos mirabiles gosos de s’Arcanu.
Si so afflittu, in locu anzenu, innedda,
pro chi non m’abbelenet su rancore,
lego versos de Satta e de Deledda
e m’intendo subrime in su dolore.
IN SAS NOTTES DE LUNA
Commo chi su ghentone est prus larghittu
ei sa chintorja m’istat che pintada,
chene rima torrada
m’intendo prus pasau
ca non so obbricau
a camminare tètteru che broccu.
Sa janna e sa bentana
sun apertas in campu
pro chi b’intret su sole.
Su sonu ’e sa campàna,
che musica divina,
s’isparghet in sa dommo,
pro chi commo, beranu,
chin sos frores in manu,
potat pintare lìberu e cuntentu.
Bolande chin su bentu,
cantande chin sos grillos,
jocande chin sas bruscas de su mare,
sas Musas cheren dare
gustos e sentimentu,
nettos chei sos disizos de s’amore.
E cheren osserbare
cussu grande tesoro, cussu chi balet oro,
prus bellu ’e sa fortuna,
ch’intrat chin milli làcrimas e penas,
in sas nottese serenas,
in sas nottes de luna.
SA DOMMO NOBA EI SA BEZZA
In d’unu appartamentu
d’unu bette palattu
chin su zuffu in sas nues
isto galu a supuzu
chin s’alinu pesante
pintandemi pantarmas chi una die,
in s’ antica dommitta,
fatta ’e bolos d ‘amore,
tra risos e peleas,
mi daban s’accunnortu
in su rennu prus bellu ’e custa terra.
Fin una dommittedda
tottu fatta a s’antica.
Una bella cuchina
chin su fuchile in mesu,
accurzu a s’apposentu.
Su passadissu friscu
chin sa brocchitta ’e terra
d’abba ’e sa "Funtanedda".
Un’iscaledda lestra
chin d’unu pattieddu
alligru e contularju.
Sa corte semper netta.
Su puttu. Sa pastera.
Un’argustu. Su carru.
Sa loza. Unu jubittu.
Unu babizzoneddu morto ’e frittu
chin su cùccuru prenu
de linna ’e ramu, sicca, isseperada
in sas costas agrestes de su « Monte ».
E pro jocare tottu sa crialla,
innedda dae s’istrada,
una banzicallera azocazzada.
Ei sa zente? Ah, sa zente fit galana!
Fit bona e premurosa. Sos bichinos…
unu mazzule ’e rosas.
Issos fin sos amicos,
issos fin sos parentes
chi dividian penas e recreu ;
chi ti daban su coro
patinde sas matessis cuntierras.
Tando sa dommo abberu fit su nidu
de sos affettos beros ; fit s’artare
d’una bida sufferta chin amore.
Inibe, in cussu nidu,
chin sa frunza ’e s’incantu,
in mesu a tantu affettu
profundu chei sas benas de su coro,
fravicabo, chin s’anima a toccheddu,
casteddos, isperanzias, sonnios d’oro.
Atteros tempos… Commo
sa dommo est bella, manna,
prena ’e trastos modernos.
chin cassettas istranas chi faveddan
e chi ti fachen bier milli cosas;
ma bi mancat s’affettu, su respiru
chi santificabat s’anima in sa terra.
Su tempus chin sos gustos libertinos,
hat postu luba a cada sentimentu
che nemicu ribale.
Ei su bentu, chin s’astragu ’e su male,
garrigu ’e prepotenzia,
hat sortu sos disizos
chi fachen bella e cara s’esistenzia.
omine bonu e poeta mannu
Fis un omine bonu, onestu e sapiu.
De sentimentos innidu, bramosu
de ispargher in agheras de chelu
cantones de amore e de cossolu ;
ca fis poeta mannu,
fis balente e berteru, e fis connottu
che pèrela luchente, semper prontu
a dare affettos de bona fortuna.
Tue, frade istimau,
has suffertu sas penas de s’anneu.
E chin su coro has bintu
milli palos d’amore,
cussos chi juchen s’alinu
de sas cosas chi balen.
Fis leale. Fis semper zenerosu.
In sas bertudes mastru. Fis comente
unu frade ch’isperghet
in sos montricos nettos de sa bida
solu cosas galanas, cussas, frade,
chi nos allattan s’anima.
Cando un’omine beru dassat trattas
de fide e de bontade,
Deus nde connoschet sos alentos
e tottu sas delissias de su coro.
A s’intrighinu, cando,
su sero, chin sas alas biaittas,
binchet sos rajos tepios de su sole,
e custu bette chelu chene fine
paret una pintura
de sonnios ricamada,
tando, frade ’e su coro,
in mesu a tantu ardore
d’affettos immortales,
b’hat un’attera luche:
est un’attera istella,
cussa galana e bella
chi ti bizat continu,
mancari sias commo in chelos d’oro.
SA FUNTANA ’E UBISTI
Fippo pizzinnu ’e nudda
cando falabo chin sa brocchittedda
prena ’e sonnos, alligru,
chin tottu sas buzzaccas a isticcu
de bellas mazineddas de luminos,
de pallinas de bridu, d’ossicheddos,
de cambas, de fileddos,
a cuche, a cussu fossu prugherosu,
iscurtu, pro batire a cama ’e sole,
azicu ’e abba frisca.
Bos juro! mi pariat semper festa.
Inibe, solu solu,
diventabo su mere ’e sa foresta.
Su chelu, su murmuttu ’e sa funtana,
su cantu ’e sos puzones
m’allughian su coro ’e bonidade.
Prima ’e ponner sa brocca
sutta ’e su cantareddu,
séttiu in d’una preda,
chin sos ocros iffustos d’innossenzia,
bidìa unu muntone ’e cosas bellas.
Bidìa a mimme ettottu, forte e sanu,
accurzu a una fada,
ghighinande un’ispada
che paladinu anticu.
Groddos e gardaneras
rucraban bolos d’oro.
Sos rajos de su sole diventaban
pizzinnos e pizzinnas, e zocaban
in sas prattas serenas de su chelu,
chi fit in mesu a s’abba ’e sa funtana,
sos jocos prus galanos de su mundu.
Commo cussa funtana,
fravile ’e sonnios d’oro, non b’est prusu.
In su matessi trettu
b’hat una pratta nuda, assoliada.
Ma forzis, sero sero,
carchi bezzu colande pasa pasa
nt’intendet galu craru su murmuttu
chi l’hat alluttu s’anima a pizzinnu.
S’ANNU NOBU
S’annu nobu, in sa jaca, a passu lentu
si pompiat su caminu benidore :
a sa dresta disastru e malumore,
a s’ala manca ràfficas de bentu.
In artu, in bassu, in fundu, unu fumentu
ch’innighedat s’ispiritu ’e s’amore.
Su sole, irfattu, tinghet de dolore
peri sas galanìas de s’ammentu.
E nois, fattu fattu, chene ispera,
chene lusingas ne serenidade
nos forzicamus s’anima e-i su coro.
S’essere un’imbenteri, tottu s’oro
chi b’hamus in su mundu, a galabera
l’haia trasformau in amistade.
(Attitu)
Sennoredda ’e sa Grassia
beni e pranghe chin mecus custas penas;
pranghe custa disgrassia
chi mi siccat su samben in sas benas.
Beni Santa ’e su coro,
e canta cust’amabile tesoro.
Pompialu!Non lu bies
chin sa bucca ’e su risu prus galanu?
Bi mancaban tres dies
pro crumpire su sonniu soberanu
pro piccare in isposa
sa femmina prus bella e grassiosa.
T’han puntu sa carena
chin d’una leppa garriga ’e margura.
Mazine nazarena,
comente faco in tanta disagura?
Fizu, dormi serenu,
in custu mundu libidu ’e benenu.
Sa pache hat arribare;
so sicura; lu juro in su banzelu!
Sos Santos de su chelu,
tottus, a unu a unu hapo a chircare.
Hapo andare a s’ifferru
a pedire s’azudu ’e Luziferru.
Fizu meu ’e su coro,
ube sun sas promissas chi m’has fattu?
In custu mundu ingratu
a tibe, o Deus meu, solo improro.
O nues de bambache,
in cus’ifferru dazemi sa pache.
Nara, frore ’e beranu,
it’est chi faco commo sola?
Acra che miriola
m’est sa bida. Ite faco? Gherro imbanu.
Imbanu, fizu meu,
sico a penare in ungras de s’anneu.
Che macca sinna-sinna
ti prango inoche, in cuche, in sos caminos;
chircande sos Cainos
chi t’han dolau s’anima pizzinna.
Finzas chi los azzapo
in tottube los chirco o morte nd’hapo.
Lis naro su rosariu
naccarande sos berbos a s’iscusiu,
pro chi tottu contrariu
lis siat in sa bida. E cada crùsiu
lis aperjat in pedes
paris chin tottu cantos sos eredes.
Deus, ite so nande?
Non l’isco mancu deo su chi cherjo.
In su coro m’aperjo
sas pragas chi a tibe so curande.
Sas pragas de s’amore,
iffustas de cossolu e de dolore.
Su perdonu
Sa luna est a passizu
in su chelu prus bellu ’e sant’Andria.
Che Santas in su nizu
sas istellas li fachen cumpannia.
Chicheras ,grillos d’oro
cantan s’amore limpidu ’e su coro.
Antoni , s’orfaneddu,
pastore dae semper in sa Serra,
chin su coro a toccheddu
pranghet tottu sas penas de sa terra.
Pro issu non b’hat luna:
sa luche non li dat fide peruna.
Amat solu s’iscuru,
frade ’e sa morte, amicu ’e su dolore.
In cada perca ’e muru
biet sa puppa frassa ’e s’impostore,
sas trattas de Cainu
chi l’han fattu orfaneddu sende in sinu.
Non connoschet affettos
non connoschet sos risos de beranu;
no intendet dilettos
pro sos bellos colores de s’arcanu.
Juchet in coro fissu
s’inimicu mortale, solu issu.
Cubada in sa cussorja
una bela rezetta, unu tesoro.
Sa prus bella lesorja
affilada chin parpitos de coro.
Chin lacrimas d’amore
allatat de benenu su rancore.
Oh, columbu istimau,
frore nobellu, luch’ ’e su manzanu,
perdona! Su creau
est tottu tuo. Deus soberanu
a tibe dat recreu,
a cuddu sas ispinas de s’anneu.
A cuddu sas ispinas de su male
chi colat che rughinzu intro ’e su coro;
a tibe, fizu bonu, risos d’oro,
suspiros d’unu bene universale.
Franceschino e Sandro Satta
Roffaelle
Zurridat a su bentu:
si mosset su collette ’e sa zanchetta.
Una camba ’e s’armentu
s’isculivitat che marionetta.
S’attetterat in bolos;
a tracolla unu tazu ’e sonajolos.
Puliche a pupujones
l’han fattu sos archiles a bisera.
Oje sos iscarpones
a punzittas zoccheddan sa carrera.
Est in "Bia Majore"
su prus bellu cabaddu curridore.
Su muccadore istrintu
in trucu, a nodu mortu che collana.
Ne istaccu ne bintu
sichit a currer comente sa gana.
Sa berritta a rodeu
tappulada e bisunta ’e ozuseu.
A sagada, che fodde malandau,
s’imbrossinat in terra, a brente a susu,
garrigu ’e musca, tottu iscossolau.
Tancat sos ocros. Non nde podet prusu.
Nemmos ischit sas penas ch’hat colau
in tanta cuntierra, in tantu abusu.
Appeddat unu cane in su cunzau,
cuccurumeddat unu carrabusu.
S’anima sua in artu. In su padente
naschit derettu un’atteru molente.
(A Innassiu Corrias)
Chin su pinzellu ’e s’anima
has pintu camineras
ube si colat solu
chin su passu serenu
de s’onestade bera.
Tue has pintu
chin s’alinu ’e su coro,
milli lizos chi juchen de s’ispera
disizos d’amistade e sonnios d’oro.
Ses un’omine beru,
fattu a s’antica,
sapiu e balorosu,
ca juches sa cussenzia
de sa fide chi bramat
sas durches galanìas chi s’isparghen
in sas agheras nettas
de sa birtude umana.
Cando sa sorte mala ponet trincu
chin irbirgos de focu, e ticch’aggorrat
in percas d’abbolottu,
tue aperis sa janna pro chi b’intret,
chin sa luche bertera ’e sas ideas, s’affettu, su chi nutrit
sas pérelas dechìas, sempre prontas,
a bentulare in artu
-ube s’aghera bona
accasazat sas nues de su chelu-
panderas de cossolu
e de fraternu amore, ca ses babbu,
de sentimantos sanu,
maridu onestu , e fizu
de zente chi t’hat dau
s’alinu durche de s’amore eternu.
Tue intantu pro commo sichi a currer
sas prattas e-i sas bellas molinadas
De custa bida nostra prena ’e sonnios,
e sichi a bincher pannos de recreu
e medallias de gloria. A largos annos!
Franceschino Satta
(Monte Ortobene , su 24 de agustu de su 1995)
i suoi libri:
COMUNE DI TETI Prot. 2707 del 29-08-01
Oggetto: Trasmissione targa ricordo. Preg.ma Sig.ra Satta Ceriale Rosalba 08020 Budoni (NU)
Siamo lieti di inviarle la targa che la Giuria del XII concorso di Poesia Sarda "Sa Madonna ’e sa nibe", di concerto con l’Amministrazione Comunale di Teti, ha ritenuto di dover dedicare al Poeta Franceschino Satta. Distinti saluti Il Sindaco T.to Melis Ing. Marco
"S’Amministrazione Cumonale de Teti in arregordu de su Poeta Franceschino Satta de Nuoro po’ àet arricchiu sa cultura sarda cun sa presenzia sua"
|
Budoni 18-07-2002
Gentilissimo Segretario e gentilissima Giuria ,
sono Rosalba, la figlia del poeta Franceschino Satta, "scomparso" il 25 luglio del 2001.
L’altro ieri, dopo aver letto ne "La Nuova Sardegna" l’articolo che "parlava" del Vostro concorso e, avendo ancora in mente la "carezza"
che avete voluto dare a mio padre, dopo il suo "volo", con la targa - che conservo gelosamente e tra le cose più care - , ho pensato di spedire,naturalmente fuori concorso e sapendo di fare cosa gradita,una sua poesia.
L’ho scelta con cura perché desideravo che emergesse un fatto importante : quanto la poesia lo abbia aiutato a vivere e a "vedere", oltre il visibile, un mondo nuovo, dove la poesia – e in questo caso la poesia sarda- non solo non scompare ma diventa il fulcro intorno al quale tutto si muove e tutto impregna.
"Per vivere realmente in questa terra è importante avere non solo affetti ma anche progetti"- mi ripeteva spesso ; e il suo indiscusso amore per la poesia sarda riassumeva questa sua riflessione perché, oltre l’amore per gli altri e per la sua terra , emergeva - ed emerge - forte, l’amore e la difesa di una lingua che, grazie anche e soprattutto ai poeti, non morirà mai.
Non solo…anche "lassù", i vari Pippieddu, Montanaru, Paulicu, Murenu, e adesso anche lui, canteranno… "custu e cuddu, tra mendulas in frore e nues de bambache"…
Un saluto affettuoso a tutti voi
Rosalba Satta Ceriale
So’ istraccu e maladiu.E so’ timende
non pro mene, bos juro,
ma pro cussos pizzinnos
chi juco galu a pala.
"Miseru a chie si ch’andat", nat su dizzu,
sos bibos ja si campan".Peri cussu
est beru, e non lu nego; ma si b’est,
naro, peri su babbu, no istonat.
Pro parte mea, dego, onestamente,
ch’hapo bell’e risortu sa faina.
Cando che so inibe,
-si Deus ,prepotente,
mi nche piccat d’irbottu, a tira tosta,
o si muttit gai, a tradimentu,
chin carchi trassa mala-
m’assestat chi m’arranzo.
M’accasazo derettu a santu Predu
chi mi presentet tottu sos poetas
chi bi sun in su chelu, ca de zertu,
sos Sardos pilitostos sun inibe.
Presidente
sa bell’anima pura ’e Pipieddu,
e membros : Paulicu e Montanaru,
Merzioro Murenu e Predu Mura.
Ei sos atteros mannos ? Tottu cantos
han diruttu a su votu. Sos minores
cantamus e binchimus tottu a pore
…chin carchi azudicheddu, si cumprendet.
E cantamus, cantamus custu e cuddu :
sos benes de Fulanu,
sas labras de Diosa,
sa funtanedda bella ’e Milianu
e cussa ’e Galusè,
su sole cando naschit su manzanu,
s’armonica bellesa
de su pradu ’e su chelu,
ch’est inoche, in beranu, in custa terra,
cando sos puzoneddos,
tra mendulas in frore e nues de bambache
cantan s’amore limpidu ’e su coro.
Franzischinu Satta
"Il vincitore del primo premio, costituito da 250 euro, è stato Mimiu Maicu di Santulussurgiu con un componimento "Cando sa poesia".
Il secondo premio per questa sezione è andato al poeta nuorese Givanni Piga che ha anche aperto la cerimonia con una emozionante lettura di una poesia del poeta Franceschino Satta ,donata dalla figlia Rosalba, come ringraziamento al Comune di Teti per l’omaggio fatto, nella scorsa edizione, alla figura del padre".
( da "Maicu vince il concorso Sa Madonna e su nibe" di Luca Sedda ; "La Nuova Sardegna"3 agosto 2002)